Tìm hiểu về rượu vang Úc

RƯỢU VANG ÚC

Bắt đầu với rượu Úc (Australia), chúng ta đi vào một thế giới làm rượu mới nổi trên thị trường quốc tế, chỉ trong vòng vài ba chục năm nay. Đó là vùng Nam Bán Cầu, gồm có Úc, Tân Tây Lan, Chilê, Argentina và Nam Phi. Vùng này cùng với cả Bắc Mỹ được gọi chung là Tân Thế Giới. Cái tên đó xét ra rất thích hợp, chẳng những về phương diện địa dư lịch sử, mà còn về phương diện cách làm rượu vang nữa.

Các nhà làm rượu ở Tân Thế Giới tuy vẫn phải tuân theo luật lệ của địa phương, nhưng luật lệ không bó buộc họ phải tuân thủ các lề lối cổ truyền, hay hạn chế không cho họ dùng loại nho này, hoặc phương pháp nọ như ở Cựu Thế Giới, tức là các nước Âu châu. Họ được rất nhiều quyền tự do sáng tạo, và nhờ vậy mà nhiều thứ rượu với mùi vị thơm ngon khác lạ đã được giới thiệu với giới tiêu thụ và được hoan nghênh nồng nhiệt.

Úc đại lợi là một trường hợp điển hình. Các di dân người Anh đã đem nhiều giống nho làm rượu từ Âu châu sang trồng ở vùng đất mới này từ hồi cuối thế kỷ thứ 18, và một ngành công nghiệp làm rượu vang đã khởi đầu từ đó, nhưng nó chỉ phất triển một cách chậm chạp, trong phạm vi nhỏ bé để cung ứng cho nhu cầu của dân chúng địa phương. Cho mãi đến năm 1960, ba phần tư rượu Úc vẫn chỉ là những thứ rượu ngọt lợ, mùi vị nặng nề, hoặc đã được tăng cường nồng độ alcohol giống như Port.

Nhưng đến thập niên 1980 thì một sự bột phát kì lạ đã diễn ra trong lãnh vực rượu vang của xứ sở này. Úc đã chuyển mình thành một trong những quốc gia có kỹ nghệ làm rượu tân tiến nhất, sáng tạo nhất. Và thế giới bên ngoài bỗng nhiên được giới thiệu những chai rượu Úc, cả trắng lẫn đỏ có tính chất tươi mát, đậm đà, hấp dẫn mà giá cả rất phải chăng. Những sản phẩm như vậy dĩ nhiên được mọi người ưa chuộng và chẳng bao lâu rượu Úc đã chiếm được một phần thị trường rất đáng kể ở hầu khắp mội nơi từ Bắc Mỹ cho tới Tây Âu rồi Hồng Kông, Nhật Bản và cả Việt Nam nữa.

Úc hiện giờ đứng hàng thứ bảy trên thế giới về sản lượng rượu vang, mỗi năm sản xuất gần 300 triệu gallons rượu gồm đủ loại và đủ mùi vị khác nhua từ nhẹ nhàng tươi mát nhưng giản dị cho đến cô đọng nồng nàn.

1. CÁC LOẠI NHO LÀM RƯỢU CỦA ÚC

Loại nho vuợt trội nhất và làm ra thứ rượu đỏ được hoan nghênh nhiều nhất của Úc là Syrah, mà dân địa phương gọi là Shiraz. Kế đó là Cabernet Sauvignon, thường vẫn được pha trộn với Syrah hoặc Grenache để làm ra những thứ rượu đỏ hấp dẫn. nói chung, rượu đỏ của Úc có mùi vị nồng đậm hơn một chút so với những thứ rượu đỏ của Âu châu, nhưng uống cùng với những món ăn như thịt bò hay thịt cừu thì rất khoái khẩu.

Về rượu trắng, Chardonnay, Riesling và Sémillon là những loại nho dẫn đầu. thực ra, rượu trắng Chardonnay mới là thứ rượu đầu tiên của Úc được thế giới bên ngoài chú ý đến vào khoảng giữa thập niên 1970, tức là từ lâu trước khi Shiraz chinh phục được sự hâm mộ nồng nhiệt của giới tiêu thụ như hiện giờ.

2. LUẬT LỆ VÀ CÁC VÙNG LÀM RƯỢU

Luật lệ rượu vang Úc được mô phỏng theo hệ thống của Hoa Kỳ, và được dựa trên nguồn gốc địa dư (Geographical Indications, GIs), tức là vùng đất sản xuất ra chai rượu. Nhưng khác với lề lối của Âu châu, những nguồn gốc địa dư này không áp đặt một sự hạn chế nào đối với người trồng nho hay nhà làm rượu, mà chỉ đòi hỏi là ít nhất 85% số nho để làm ra chai rượu phải là nho được trồng ở bên trong vùng đất được nêu tên. Ngoài ra, ai muốn trồng loại nho nào, ở bất cứ vùng nào, làm rượu theo phương pháp nào, dùng những loại nho gì, pha chế ra sao, tùy ý.

Hệ thống GIs này cũng không đặt ra cấp bậc cao thấp gì hết. Nó chỉ được dùng để thông báo cho người tiêu thụ biết vùng xuất xứ của chai rượu.

TAYLORS WINES là một trường hợp nổi bật trong những hãng rượu thành công trong vào bậc nhất ở bên Úc, trong vòng mấy chục năm qua. Chỉ mới được thành lập vào năm 1969, khi ông Bill Taylor mua một khoảng đất trong vùng Clare Valleys (South Australia) để khởi sự trồng nho, hãng Taylors Wines cho tới nay đã tạo được những thành tích rực rỡ trên trường quốc tế, khiến cho người ta phải ngạc nhiên và thán phục. Một vài thí dụ:

Tại cuộc triển lãm rượu vang Vinnexpo ở Bordeux, France vào tháng 6, 2005, hội đồng giám khảo đã tuyên bố chai rượu St. Andrew Cabernet Sauvignon 2001 của hãng Taylors chiếm được huy chương quốc tế Warren Winiarsky về loại rượu Cabernet Sauvignon

ngon nhất. Bordeaux, vốn là trung tâm của thế giới về rượu Cabernet sauvignon, và Vinexpo là cuộc triển lãm rất có uy tín, với hàng ngàn hãng rượu tham gia, nên thành tích này quả là một vinh dự lớn.

Rồi tại cuộc thi đấu rượu gọi lad International Wine and Spirits Competition, được tổ chức ở thủ đô London của nước Anh vào tháng 10, 2017 (còn có tên là World cup of the Wine World vì trùng hợp với Ruby World cup) hãng Taylors lại chiếm được một vinh dự khác nữa là giải nhất về rượu vang đỏ loại pha trộn (Méritage) bằng chaiEighty Acres 2005, Cabernet-Shiraz-Merlot.

Trong cuộc thi đấu rượu vang trắng quốc tế làm bằng nho Riesling được tổ chức tại nước Đức vào năm 2006, chai ST. Andrews Riesling 2001 của hãng Taylors được tuyên bố là rượu Riesling ngon nhất của Tân Thế Giới. chúng ta biết rằng Đức là quốc gia dẫn đầu về rượu trắng, đặc biệt là rượu Riesling, neenn việ chiếm giải nhất tại đây là một thành công rất đáng tự hào.

Thế còn tại chính nước Úc thì sao?

Ở Sydney, hằng năm vẫn có những cuộc thi tuyển lựa rượu vang ngon quốc tế, nhưng diều đáng chú ý là rượu được chấm điểm kèm theo với đồ ăn. Cuộc thi năm 2007 quy tụ 1600 chai rượu do 16 nước khác nhau gởi tới tranh giải. Trong vòng loại, ban giám khảo đã gạt bỏ đi 4/5, chỉ còn giữ lại 1/5 để uống thử cùng với các món  ăn. Cuối cùng thì họ đưa ra bản danh sách gồm 100 chai xuất sắc nhất gọi là top 100, trong số đó có tới 5 chai do hãng Taylors sản xuất. Điều này khiến cho Taylors Wine được trao tặng huy chương Hãng Rượu thành công nhất.

Những yếu tố nào đã khiến cho Taylors wines tạo được nhiều thành tích như vậy?

Trước hết là sự quyết tâm và cố gắng không ngừng của mọi người trong gia đình Taylors để nâng cao phẩm chất rượu vang của họ lên tới mức thượng hạng. Thứ hai là tài khéo của chuyên gia làm rượu Adam Eggins, người có nhiều sáng kiến và dám thí nghiệm những phương pháp mới để làm nổi bật những nét đặc sắc của vườn nho St. Andrews trong vungfClare Valley. Tài khéo léo đó khiến cho ông được tờ Winestate Magazine ở Úc trao tặng danh hiệu Australian Winemaker of the year 2006.

Hãng rượu miễn sao làm ra được rượu ngon, hợp với khẩu vị của khách hàng mà giá bán phải chăng thì sẽ được hoan nghênh và càng ngày càng phát đạt. Ai làm rượu dở sẽ bị đào thải, thế thôi.

Chính sự thẩm định của người tiêu thụ và sự tưởng thưởng của thị trường đã khuyến khích các nhà làm rượu ở Úc cố gắng cải tiến để có thể sản xuất ra những chai rượu với phẩm chất lên cao tới tột đỉnh và gía bán đắt dễ sợ. Trước đây ít lâu, giới sành rượu đã kinh ngạc khi thấy chai Penfolds Grange của Elderton, Kaesler vừa làm ra những chai tuyệt hảo với điểm số tương đương, mà giá bán còn cao hơn nữa. Chai Ares, Shiraz 2005 của hãng Two Hands ở Barossa Valley được tới 98 điểm, còn chai Hill of Grace, Shiraz của hãng Henschke ở Eden Valley thì có năm dám đặt giá tới 550 đô la một chai mà vẫn bán chạy như thường. Những con số đó chứng tỏ rượu Úc ngày nay đã trưởng thành và đạt tới địa vị đáng nể không kém gì những chai rượu thượng thặng của bất cứ nước nào khác.

3. SOUTH AUSTRALIA

Úc được chia ra làm 6 hạng, cộng thêm với Northern Territoty và Ausstralian Capital Territoty.

Bang đứng hạng nhất về phương diện sản xuất rượu vang là South Australia mà thủ phủ là Adelaide. Chỉ riêng một bang này đã sản xuất tới tới phân nửa tổng số rượu vang của Úc. Không phait chỉ quan trọng về lượng mà còn về phẩm nữa. Đại đa số các chai rượu ngon của Úc đều từ vùng này mà ra, kể cả những chai Penfolds Grange và Henshke, Hill of Grace nói trên. Các vườn nho đặc sắc nhất cũng đều tập trung ở khu vực chung quanh thủ phủ Adelaide. Một số các vùng làm rượu đáng chú ý nhất trong bang South Australia là:

• Barossa Valley: đây là một trong những vùng làm rượu cổ xưa nhất của Úc và cho đến bây giờ vẫn là vùng quan trọng nhất. Thung lũng Barossa nằm về phía bắc Adelaide, khí hậu tương đối ấm áp nên rất thích hợp cho sự phát triển của 2 loại nho Shiraz và Cabernet Sauvignon để tạo ra những chai rượu đỏ có mùi vị nồng nàn, mạnh mẽ. Trên những sườn đồi cao, khí hậu mát hơn, người ta trồng 2 loại nho trắng là Sémillon và Riesling để làm ra những chai rượu trắng kiểu đậm đà chứ không thanh cảnh như rượu trắng làm bằng Sémillon ở vùng Bordeaux của Pháp hoặc làm bằng Riessling ở vùng Rheingau của Đức.
•  Adelaide Hills: nằm về phía đông Adelaide, những dẫy đồi trồng nho này là một vùng làm rượu đang lên. Vì ở trên một độ cao đáng kể nên khí hậu của vùng này mát lạnh, khiến cho các loại nho trắng như Riesling và Chardonnay mạc rất tốt. Nho đỏ ưa lạnh như Pinot Noir cũng phát triển mạnh ở vùng này. Cabernet Sauvignon và Shiraz thì được trồng ở các sườn đồi thấp, nơi mà khí hậu ấm áp hơn.

Một thành công đáng kể trong vùng Adelaide Hills là hãng rượu BARRISTERS’ Block, chỉ mới ra đời năm 2002 ở South Australia, do sáng kiến của bà Jan Siemelink-Allen, với sự hợp tác của 2 người con trai và một số thân hữu.

Tuy hãng rượu còn non trẻ nhưng bà Jan Siemelink-Allen không phải là tay mơ mà la người đã có 20 hơn 20 năm kinh nghiệm làm việc trong ngành rượu vang.

Nhờ vậy, rượu do hãng này làm ra đã được các nhà phê bình nồng nhiệt khen ngợi ngay từ lúc ban đầu.

Chai Sauvignon Blanc, Adelaide Hills, 2006 của hãng Barristers Block được James Haliday cho tới 94 điểm và xếp hạng 3 trên danh sách “best of the best by Variety” trong cuốn Australian Wine companion của James Halliday.

Chai Shiraz 2004 của hãng này cũng được James Halliday cho 94 diểm và đưa vào danh sách “top Dozen Barossa Shiraz”.

•  Clare Valley: nhỏ hơn Barossa và ở phía bắc, vùng thung lũng yên tĩnh này có nhiều khu vực khí hậu khác nhau nên trồng được nhiều loại nho, cả trắng lẫn đỏ. Riesling của vùng này làm ra thứ rượu trắng có mùi thơm như chanh và vị đậm, nên để được lâu hơn các loại rượu trắng thông thường. Rượu  đỏ làm bằng Cabernet Sauvignon và Shiraz cũng rất được khen ngợi.
• Coonawara: ở cách xa Adelaide tới 200 miles về phía đông nam, gần sát biên giới bang Victoria là vùng Coonawara, nơi có thứ đất đỏ trộn lẫn với đá vôi rất đặc biệt. khí hậu mát mẻ nhưng đây lại là nơi sản xuất ra những chai rượu đỏ đậm đà hấp dẫn làm bằng Cabernet Sauvignon và Shiraz mà nhiều nhà phê bình cho là ngon vào bậc nhất của Úc.
• VICTORIA: Tiếp giáp với South Australia là bang Victoria, nơi sản xuất ra khoảng 15% tổng số rượu vang của Úc. Tuy sản lượng nhỏ hơn nhiều so với South Australia, nhưng Victoria lại là nơi quy tụ tới trên 250 hãng rượu, và con số đó có thể sẽ gia tăng thêm nữa trong tương lai vì ruột đất thích hợp cho việc trồng nho ở đây còn quá nhiều chưa khai thác đến. Dưới đây là vài ba vùng làm rượu xuất sắc nhất của bang Victoria:
• Yarra Valley: nằm ở miền nam Victoria, gần thủ phủ Melbourne, thung lũng Yarra cũng là một vùng làm rượu cổ xưa nhất của Úc và hiện giờ lại thuộc hạng phát triển mau lẹ nhất. Ở cách bờ biển không xa lắm, vùng này được hưởng khí hậu mát mẻ nhờ gió biển thổi vào nên nho Pinot Noir phát triển mạnh và làm ra những chai rượu rất ngon. Chardonnay cũng ưa thủy thổ tại đây nên mọc khỏe và được dùng để làm như Champagne. một số khu vực ấp áp hơn trong thung lũng lại thích hợp cho các loại nho làm rượu đỏ của vùng Bordeaux như Cabernet Sauvignon, Cabernet Franc và Merlot.
•  Goulburn Valley: tọa lạc ngay tại trung tâm bang Victoria, thung lũng Goulburn là nơi làm ra những chai rượu đỏ bằng nho Shiraz với mùi vị nồng đậm, lực lưỡng, dùng để uống cùng với các món thịt nướng thì rất thú vị.
•  Murray River: vùng trồng nho rộng lớn mênh mông dọc theo con sông Murray này được nước sông vun tưới nên mỗi năm cung ứng tới một phần ba số lượng nho thu hoạch trên toàn quốc. Trước kia chỉ là nơi sản xuất cho thật nhiều nho để làm rượu loại xoàng, nhưng trong vài chục năm qua, vùng này đã trở thành nơi làm ra những thứ rượu ngon nổi tiếng. Hãng rượu Lindemans, một trong những hãng lớn nhất ở Úc từng làm ra chai Chardonnay Bin 65 bán rất chạy cũng đặt trụ sở tại đây.

4. NEW SOUTH WALES

Bang New South Wales với thủ phủ Sydney, là nơi có đông dân cư nhất trên toàn thế giới và hiện giờ làm ra khoảng 31% tổng sản lượng rượu vang Úc.

Số lượng nho trồng tại đây vẫn còn đang trên đà bột phát. Mấy vùng làm rượu quan trọng của New South Wales là:

• Lower Hunter Valley: một vùng làm rượu đã lâu đời, ở cách Sydney 80 Miles về phía bắc có khí hậu nóng và ẩm. Rượu trắng làm bằng nho Sesmililon ở đây nổi tiếng là ngon vì nhiều khi được tồn trữ trong thùng gỗ sồi tới bảy tám năm để có mùi thơm của bánh mì nướng và mật ong. Rượu đỏ thì nổi bật nhất kaf Shiraz và Cabernet Sauvignon.
• Upper Hunter Valley: nằm về phía bắc của Hunter Valley và cách xa biển hơn nên nóng và ẩm. Nhờ vậy, nho Chardonnay phát triển rất tốt ở vùng này. Đây là nơi có hãng rượu Rosemount Estate, sản xuất nhiều thứ rượu đủ loại, giá tiền từ rẻ đến đắt nhưng thứ nào cũng bán rất chạy trên thị trường.

BURTON WINES là một hãng rượu cỡ nhỏ (boutique winery) trong bang South Australia, sản lượng tương đối ít nhưng chú trọng vào phẩm chất cao.

Họ dùng nho từ nhiều khu vườn ở những vùng đất khác nhau, có khí hậu và thủy thổ đặc biệt thích hợp cho mỗi loại nho được sử dụng. thí dụ: Cabernet Sauvignon lấy từ vùng Coonawara, Chardonnay từ vùng Mclaren Vale và Merlot từ vùng bờ biển có nhiều đá vôi Limestone Coast.

Ngoài ra, họ còn có tài khéo và kinh nghiệm của các chuyên gia là rượu nổi tiếng ở bên Úc. Tất cả đều góp phần tạo ra những chai rượu rất ngon, được các nhà phê bình nồng nhiệt khen ngợi và đem lại cho hãng Burton hơn 100 giải thưởng trong các cuộc thi đấu trên toàn quốc.

5. WESTERN AUSTRALIA

Western Australia là bang rộng lớn nhất của Úc, và những vùng làm rượu của bang này đều quy tụ ở một góc biệt lập về phía tây nam, cách xa các vùng khác cả ngàn miles.

Tuy chỉ sản xuất một số lượng rượu vang tương đối ít so với 3 bang vừa kể trên nhưng rượu ở đây lại được nổi tiếng vì phẩm chất thơm ngon của nó. Vài vùng xuất sắc nhất của bang này là:

•  Margaret River: khí hậu ôn hòa của vùng này do ảnh hưởng của Ấn Độ Dương là yếu tố thuận lợi để các loại nho được quốc tế ưa chuộng như Cabernet Sauvignon, Chardonnay và Sémillon nảy nở tốt đẹp và làm ra những thứ rượu hảo hạng. Hãng rượu Leeuwin Estate ở đây đã chiếm được một chỗ đứng rất khả quan trên các thị trường ngoại quốc bằng những thứ rượu vừa rẻ vừa ngon của họ.
• Great Southern: do khí hậu mát mẻ hơn nên đây là nơi mà nho Riesling và Pinot Noir gặp được thủy thổ thích hợp để phát huy những đặc điểm hấp dẫn của nó. Nhưng Cabernet Sauvignon và Shiraz cũng làm ra được những thứ rượu đỏ và có phẩm chất cao.

Các bang khác của Úc đang ngày càng vươn lên và chắc chắn sẽ cho chúng ta nhiều thú vị trong những năm sắp tới.