Tìm hiểu về rượu vang Chile

 TỔNG QUAN 

 Rượu Vang Chile - Vào khoảng cuối thập niên 1980, thế giới bên ngoài mới bắt đầu thấy xuất hiện những chai Carbernet Sauvignon, Merlot và Syrah làm tại Chile (đọc là Chi-lê) được bày bán lác đác trong các tiệm rượu, với giá cả rất bình dân, độ trên dưới $5.

Những người tò mò bèn mua về uống thử xem mùi vị ra sao, và họ đã ngạc nhiên một cách thích thú. Chai rượu quá ngon so với giá tiền của nó. Sự thức là muốn mua một chai rượu của Pháp, Ý hoặc ngay cả của Mỹ nữa, có phẩm chất tương đương, người ta phải trả một cái giá có khi đắt gấp đôi, gấp ba. Và kể từ đó, rượu vang đỏ Chile càng ngày càng chinh phục được thêm nhiều người hâm mộ ở khắp nơi.

1.VỊ TRÍ ĐỊA DƯ CHILE

Chile là một quốc gia Nam Mỹ, nằm dọc theo ven bờ Thái Bình Dương, chạy dài tới 2,650 miles từ những vùng sa mạc nắng cháy trên miền Bắc xuống tới những quần đảo phủ đầy băng tuyết ở phía Nam.

Vùng sản xuất rượu vang được tập trung ở quãng giữa của quốc gia này, vào khoảng vĩ tuyến 35 tức là tương đương với vị trí của vùng Bordeaux trên Bắc Bán Cầu. Và cũng giống như vùng Bordeaux, thủy thổ và khí hậu đại tây là lý tưởng cho việc trồng nho nhưng thời tiết lại không thay đổi thất thường như ở Pháp. Nhiệt độ về màu hè ít khi nóng quá 90 độ F và thường là khô ráo vì không mấy khi mưa. Tuy nhiên, nước tới ruộng nho vẫn đầy đủ vì có những dòng sông do tuyết tan từ trên đỉnh dãy núi Andes chảy xuống.

2. RƯỢU CHILE BẮT NGUỒN TỪ NHO NGUYÊN THỦY CỦA BORDEAUX

Các nhà thám hiểm Tây Ban Nha đi khai phá miền Nam Mỹ vào hồi thế kỷ thứ 16 đã đem theo với họ những giống nho tốt lấy từ Bordeaux để trồng tại đây và làm ra rượu vang ngay từ trước khi nạn dịch Phylloxera tàn phá hầu hết các ruộng nho ở Âu châu.

Chile nhờ được ngăn cách với thế giới bên ngoài bởi một bên là dãy núi Andes cao ngất và một bên là Thái Bình Dương mênh mông nên cho tới nay dịch  Phylloxera vẫn chưa tràn tới. Bởi thế, các loại nho ở Chile đều bắt nguồn từ những giống nho nguyên thủy ở Bordeaux, mộc ngay trên gốc rễ của chính nó chứ không cần phải được ghép vào những gốc nho bản xứ có tính miễn nhiễm đối với Phylloxera, như tại các nước khác.

Mặc dầu có một lịch sử làm rượu vang lâu đời như vậy nhưng rượu làm ra ở Chile trước đây hầu hết chẳng có gì xuất sắc, và chỉ để tiêu thụ ngay trong nước chứ ít khi được bán ra ngoài.

Cho mãi đến thập niên 80, phẩm chất của rượu Chile mới tăng tiến hẳn lên nhờ ở một loạt các nhà làm rượu trẻ tuổi, nhiệt thành, có óc sáng tạo và tài klheos, lại biết sử dụng kỹ thuật tân kỳ, dụng cụ mới mẻ để làm ra những chai rượu ngon, có thể cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Chile hiện giờ sản xuất mỗi năm khoảng 178 triệu gallons rượu vang, và đứng hạng thứ 10 về sản lượng rượu vang trên thế giới.

3. CÁC LOẠI NHO VÀ CÁC VÙNG LÀM RƯỢU

Rượu để xuất khẩu của Chile đều được làm bằng những loại nho danh tiếng đã được giới tiêu thụ ở các nước hoan nghênh như Carbernet Sauvignon, Merlot và Malbec. Rượu trắng thì làm bằng Chardonay, Sauvignon Blanc và Semillon.

Nói chung, rượu đỏ vẫn được hoan nghênh hơn rượu trắng. Tuy nhiên, loại nho được trồng nhiều nhất ở đây lại là nho Pais, có nguồn gốc từ Tây Ban Nha, do các nhà thám hiểm và các di dân tiền phong đem đến, nhưng chỉ được dùng để làm ra thứu rượu thường, mùi vị hơi thô, cho dân địa phương uống hoặc để chưng cất lên làm rượu Brandy.

Hầu hết, các ruộng nho của Chile đều nằm trong những vùng thung lũng dọc theo các dòng sông lớn từ chân núi Andes chảy ra biển. Chile có 6 vùng sản xuất rượu vang kể từ Bắc xuống Nam là:

• Aconcagua Valley
• Casablanca Valley
• Maipo Valley
• Rappel Valley
• Curico Valley
• Maule Valley

Tôi chỉ xin giới thiệu 4 vung quan trọng hơn cả ở miền Bắc, nơi làm ra những thứ rượu để xuất khẩu của Chile, mà giới tiêu thụ chúng ta có thể tìm thấy trong các tịm rượu ở hầu hết các thành phố lớn:

• Aconcagua Valley: Ở cách thủ đô Santiago chừng 75 miles về phía Bắc, đây là nơi có khí hậu ấm áp nhất để trồng các loại nho đỏ làm ra rượu ngon đặc sắc, nhưng vùng thung lũng này cũng có những sường đồi cao, thích hợp cho nho trắng ưa lạnh.
• Casablanca Valley: Tiếp giáp với Aconcagua về phía Nam, nhưng gần bờ biển hơn đôi chút và được những làn gió mát mẻ từ ngoài biển thổi vào nên rất tốt cho các loại nho trắng, đặc biệt là Chardonay và Sauvignon Blanc. Người ta thường ví vùng này với vùng Carneros ở Napa Valley, nơi sản xuất ra những thứ rượu trắng có phẩm chất cao của Mỹ.
• Maipo Valley: Nằm ngay phía Tây Nam của thủ phủ Santiago, đây là vùng trồng nho làm rượu danh tiếng nhất ở Chile và là nơi đặt trụ sở của phần đông các hãng rượu lớn. Hai loại nho Carbernet Sauvignon và Merlot, làm ra những chai rượu đỏ từng giúp cho Chile chinh phục các thị trường ngoại quốc, đang phát triển mạnh mẽ ở đây. Vùng này cũng trồng Chardonay để làm ra rượu trắng rất tốt.
• Rapel Valley: Nằm về phía Namcuar vùng Maipo nên có khí hậu mát mẻ hơn Maipo một chút. Khu vực Colchagua, nổi tiếng là làm ra những thứ rượu hảo hạng, cũng ở trong thung lũng Rapel. Hai loại nho nổi bật của Rapel Valley là Carbernet Sauvignon cho rượu đỏ và Sauvignon Blanc cho rượu trắng.

Đất đai để trồng nho làm rượu ở chile tốt đến nỗi một số các hãng rượu lớn, có tầm cỡ quốc tế từ bên ngoài, cũng đua nhau tới đây bỏ vốn đầu tư, hợp tác với các hãng rượu địa phương, hoặc mua ruộng trồng nho và thiết lập cơ sở lảm rượu để sản xuấ cảng rượu Chile dưới nhãn hiệu của họ ra các thị trường ở Bắc Mỹ, Tây Âu và Đông Á. Thí dụ:

• Chateau Lafite-Rothschild là sở hữu chủ của hãng Los Vascos, làm ra những chai rượu ngon kiểu Bordeaux nhưng giá bán chỉ dưới $10 nên bán rất chạy. Họ gọi là những chai Los Vascos này là “Baby Lafite”, ngụ ý rằng nó gần được như Chateau Lafite-Rothschild nhưng tôi nếm thử còn thấy còn kém xa. Tuy nhiên với giá bán cỡ đó thì quá tốt.
• Chateau Mouton-Rothschild đâu có chịu kém, nên cũng tiến vào hợp tác hãng rượu Concha y Toro của Chile để làm ra chai Almaviva, với công thức giống như những thứ rượu Grands Crus Clases trong vùng Mesdoc, nhắm cạnh tranh trong các thị trường cao cấp nên mùi vị thơm ngon đặc sắc và giá bán khá đắt, khonagr $80, vì được tở Wine Spectator cho tới 97 điểm.
• Marnier-Lapostolle, đại công ty chuyên làm các thứ rượu mùi của Pháp, đã thiết lập hãng Casa Lapostolle để sản xuất rượu vang trong vùng thung lũng Rapel. Với sự cố vấn của chuyên gia danh tiếng Michel Roland từ vùng Bordeaux, hãng Casa Lapostolle đã tạo ra nhiều thứ rượu ngon mà giá cả rất phải chăng, trong số đó có chai Clos Apalta, phẩm chất không thua gì những chai rượu cỡ trên $100 của Napa Valley nhưng giá tiền chỉ vào khoảng từ $50 đến $60.
• Franciscan Vineyards, ở Napa Valley, cũng có một cơ sở sản xuất gọi là Veramonte ở vùng thung lũng Casablanca, chuyên làm ra những thứ rượu uống rất khá mà giá hạ.

4. Điều gì khiến cho rượu Chile trở thành thơm ngon vượt bực trong mấy năm gần đây?

Nếu ta đặt ra câ hỏi này cho các nhà sản xuất đã tạo ra những chai rượu thượng thặng như Almavina hay Clos Apalta thì câu trả lời sẽ là sự chú trọng đặc biệt mà họ dành cho việc nâng cao phẩm chất của trái nho ngay từ khi mà nó còn đang nảy nỡ ngoài đồng ruộng.

 Trước hết, họ tỉa bớt rất nhiều nho xanh khi chúng vừa kết trái, chỉ để lại nhũng chùm nào thật khỏe mạnh, mập mạp. Như vậy, cây nho chỉ phải tập trung năng lực vào việc nuôi dưỡng một số ít chùm nho nên trái nào cũng no tròn, chứa đầy các chất đường, chất khoáng cần thiết cho việc tạo ra rượu ngon. Lượng nho thu hoạch được trên mỗi hectare sẽ giảm bớt, nhưng phẩm chất tăng cao hẳn. Điều đó khiến cho giá rượu vang Chile ngày càng rẻ so với chất lượng. 

  Kế đó, họ chờ đợi đến khi trái nho thật chín mùi rồi mới hái. Nho được để lâu trên cành như vậy thì nước ngọt ở bên trong cô đọng hơn, lượng đường cao hơn và mùi làm ra có mùi vị đậm đà hơn. Giá bán dĩ nhiên cũng phải khá đắt mới đủ đài thọ phí tổn.

Thực ra thì những chai rượu tuyệt hảo nhờ được chăm sóc kỹ lưỡng như vừa kể chỉ là một phần nhỏ xíu trong tổng sản lượng rượu vang của Chile. Đại đa số các nhà sản xuất khác, vì không muốn chi phí quá nhiều vào việc nâng cao phẩm chất, nên rượu vang của họ chỉ mới đạt tới mức khá ngon, dễ uống mà thôi.

Cho tới nay, Carnernet Sauvignon vẫn là loại nho chủ yếu tới mức nửa số rượu vào hàng thượng thặng của Chile, và Maipo Valley vẫn là vùng thủy thổ thich hợp nhất cho loại nho này.

Nhưng trong mấy năm vừa qua, Colchagua Valley đang mau lẹ vươn lên như là một vùng sản xuất rượu Carbernet Sauvignon với những nét đặc sắc không thua gì Maipo, lại vừa ngon vửa rẻ. Đáng kể nhất là những chai Casa Lapostolle, Carbernet Saunignon, Cuvee Alexandre của hãng Casa Lapostolle, giá khoảng $19, và chai Montes Alpha, Syrah của hãng Vina Montes, khoảng $25. Vina Montes còn làm ra các thứ rượu tuyệt hảo của họ gọi là Montes Alpha “M”. Chai Montes Alpha “M” 2003 đước tới 94 điểm (WS), giá bán khoang $70.

 Một loại nho xuất sắc đang nổi bật của Chile là Carmenere, mà cho tới nay vẫn chưa quen thuộc lắm đối với người tiêu thụ. Carmenere vốn xuất phát từ vùng Bordeaux nhưng khi nạn dịch Phylloxera tàn phá các vườn nho của Bordeaux thì giống nho này hầu như bị tuyệt chủng. May mắn thay, trước đó đã có người đưa Carmenere sang trồng khá nhiều ở Chile nên nó vẫn còn tồn tại và phát triển tốt đẹp cho tới bây giờ.

Vì Carmenere có một số tính chất giống hệt như Merlot nên trước đây nhiều người vẫn lầm tưởng nó là Merlot. Thực ra Carmenere là một chủng loại khác hẳn, với những đặc điểm riêng biệt của nó, và khi gặp được thủy thổ thích hợp, thí dụ như vùng Colchagua Valley, thì nó có thể được chế biến thành rượu vang tuyệt hảo. Bằng chứng hùng hồn nhất là chai Clos Apalta 2001 (95 điểm, $55) đứng hạng thứ 3 trong danh sách Top 100 của tờ Wine Spectator.

(Nguồn: Lê Văn )